به زبان ساده، جوهر یک ماده نیمه مایع است که برای چاپ، نوشتن و طراحی استفاده می شود. مشابه رنگ، از یک رنگدانه آلی یا معدنی که در یک حلال شیمیایی حل می شود، ساخته می شود. بیش از 90 درصد جوهرهایی که تولید می شوند برای چاپ هستند. در این مقاله به معرفی اجزای سازنده ی جوهر پرینترهای جوهر افشان می پردازیم.
جوهر پرینتر چطور ساخته می شود؟
جوهر چاپگرهای امروزی عمدتا از کربن سیاه -رنگدانه ای شبیه دوده- ساخته می شود. این ترکیب همچنین شامل یک اتصال دهنده، یک حلال، و تعداد زیادی از افزودنی هاست. دستور العمل های تهیه ی جوهر، بسته به شرکتی که آن را تولید می کند (HP، Epson، Canon) و سطحی که چاپ روی آن انجام می شود و همچنین روش چاپ مورد استفاده، کمی متفاوت است.
دو نوع جوهر برای پرینترها وجود دارد: جوهر با پایه ی پیگمنت (pigment based) و جوهر با پایه ی دای یا رنگ (dye based). جوهرهای دای معمولا مایع هستند و از مواد رنگی استفاده می کنند که در یک مایع حل شده است. حال آنکه جوهرهای پیگمنت یک پودر بسیار ریز از ذرات جامد رنگی است که در یک مایع معلق شده است.
اجزای تشکیل دهنده ی جوهر
جوهر با ترکیبی از مواد شامل رنگدانه ها، رزین، لاک الکل، حلال ها و مواد افزودنی از جمله موم و روان کننده ها ساخته می شود:
پیگمنت (رنگدانه)
عملکرد اصلی رنگدانه، ارائه رنگ به جوهر است. نوع رنگدانه مورد استفاده در جوهر، رنگ و بافت سطح آن (براق یا ساینده) و همچنین مقاومت آن در برابر گرما، نور و حلال های خاص را تعیین می کند. پیگمنت ها بخش مهمی از نحوه ساخت جوهر چاپگر هستند.
یک نوع رنگدانه به نام رنگدانه پایه (Base pigment) با مواد شیمیایی دیگری به نام مات کننده ها و گسترش دهنده ها مخلوط می شوند. مات کننده ها سفید هستند و باعث مات شدن جوهر می شوند، در حالی که اکستندرها (گسترش دهنده ها) شفاف هستند و باعث می شوند رنگدانه های پایه با شدت کمتر به نظر برسند. بنابراین وقتی این دو با کربن سیاه مخلوط میشوند، جوهر را ماتتر میکنند، پس رنگ جوهر از سیاه به خاکستری تغییر میکند. همچنین سطح رنگدانه های پایه براق است. تمام رنگدانه ها آسیاب می شوند تا از کلوخه شدن جلوگیری شود و به طور یکنواخت در سراسر جوهر پخش شود.
پخش کننده ها (Dispersants)
پخش کننده ها اضافه می شوند تا جوهر به خوبی جریان یابد، بنابراین جوهر به راحتی در حین چاپ به یک سطح منتقل می شود.
رزین
رزینها به جوهر اضافه میشوند تا ذرات جوهر به هم بچسبند. همچنین باعث چسبیدن جوهر به سطح چاپ می شوند. این مواد روی خواص مکانیکی جوهر نیز تاثیر می گذارند. رزینهایی مانند آلکیدها، کتونها، اکریلیکها و فرمالدئیدها جوهر براق تولید می کنند که در برابر حرارت، آب و مواد شیمیایی مقاوم هستند. مواد تشکیل دهنده ی رزین می تواند از برندی به برند دیگر متفاوت باشد و معمولاً در یک نوع جوهر، چندین رزین مختلف استفاده شده است.
سایر مواد مهم تشکیل دهنده ی جوهر
بسیاری از اجزای مهم دیگر وجود دارند که برای بهبود عملکرد جوهر چاپگر به آن اضافه میشوند، از جمله:
- مرطوب کننده ها روند کهنه شدن جوهر را بسیار کند می کنند.
- کف زداها که فرکانس حباب و کف را تنظیم می کنند.
- عوامل مرطوب کننده که بافت سطح جوهر را تعیین می کنند.
- مشتقات آمینی که برای اصلاح سطح pH جوهر استفاده می شود.
- بیوسیدها و باکتریواستات ها که از رشد باکتری ها و قارچ ها جلوگیری می کنند.
ترکیبات پایه ی جوهر چیست؟
لاک الکل (varnish) یک مایع شفاف است که ترکیب پایه ی اکثر جوهرهاست. لاک الکل های مختلفی برای جوهرهای مختلف ساخته میشوند، اما همه آنها با مخلوط کردن رزینها، حلالها و افزودنیها، در دمای بالا، برای تشکیل یک مخلوط همگن ساخته میشوند.
جوهر مشکی
جوهر مشکی از طریق ترکیب کربن سیاه و لاک الکل ایجاد می شود.
میزان کدر بودن جوهر سیاه با افزودن رنگدانه سفید ساخته شده از دی اکسید تیتانیوم تغییر می کند. رنگدانه های سفید را می توان به صورت جداگانه یا مخلوط با رنگدانه های دیگر برای تغییر رنگ جوهر استفاده کرد. رنگدانه های سفید برای روشن کردن رنگ های دیگر جوهر به کار می روند. به عنوان مثال رنگدانه سفید را می توان با جوهر سیاه مخلوط کرد تا رنگ خاکستری ایجاد کند.
پرینترهای سنتی از چهار رنگ جوهر استفاده می کنند:آبی فیروزه ای، زرد، قرمز و مشکی. این رنگ ها به نسبت های مختلف با هم مخلوط می شوند تا طیف رنگ گسترده تری ایجاد شود. از سوی دیگر، چاپگرهای جدیدتر، تنوع بیشتری از جوهرهای رنگی را دارند و می توانند چاپ های رنگی با کیفیت بالاتری تولید کنند. مثلا در پرینترهای جدید و حرفه ای رنگ های آبی روشن، قرمز روشن و خاکستری اضافه شده است. اساساً، دقت رنگها در چاپگرهای جدیدتر به دلیل تنوع بیشتر رنگها، نسبت به چاپگرهای قدیمیتر بسیار بهبود یافته است.
جوهر رنگی
رنگدانه های رنگی از نمک و رنگ ساخته می شوند. برخی از رنگ های رایج جوهر چاپگر که توسط نمک ها و رنگ ها تولید می شوند عبارتند از: آبی طاووسی و سبز فتالو. این جوهرها با عنوان “جوهرهای ارگانیک” شناخته می شوند.
جوهرهای غیر ارگانیک کمتر از جوهرهای ارگانیک استفاده می شوند. مهم ترین رنگ های غیر ارگانیک عبارتند از: سبز کروم و زرد کادمیوم. این رنگ های جوهر از ترکیبی از سولفات و کرومات سرب ایجاد می شوند.
رنگدانه های سفید مانند دی اکسید تیتانیوم را می توان به تنهایی یا برای تغییر ویژگی های جوهرهای رنگی استفاده کرد. این رنگدانه ها با لاک الکل مخلوط می شوند تا جوهر رنگی تولید کنند.
شما می توانید خلاصه ای از فرآیند ساخت جوهر پرینتر را در ویدوی زیر تماشا کنید:
چرا جوهر پرینتر گران است؟
همانطور که مشاهده کردید در تشکیل جوهر مواد زیادی مصرف می شود. به علاوه تولید جوهر فرآیند سخت و پیچیده ای دارد. این عوامل باعث بالا رفتن قیمت این ماده ی مصرفی پرینترها می شود.
همچنین سیاست های اقتصادی تولیدکنندگان پرینترها بر این اساس است که دستگاه چاپگر را ارزان می فروشند و برای به دست آوردن سود، مواد مصرفی مانند کارتریج و جوهرهای آن را با قیمت بالایی عرضه می کنند.
تفاوت جوهر با تونر
جوهر و تونر هر دو برای چاپ خانگی و تجاری استفاده می شوند، اما نحوه استفاده از آنها روی کاغذ متفاوت است.
جوهر در چاپگرهای جوهرافشان به کار می رود. چاپگرهای جوهر افشان قطرات ریز جوهر را از طریق نازل های کوچک روی کاغذ می پاشند تا یک کپی از اسناد یا تصاویر دیجیتال ایجاد کنند.
از طرف دیگر تونر یک پودر بسیار ریز است که از پلی استر ساخته شده است و در پرینترهای لیزری استفاده می شود. در پرینتر لیزری، لیزر یک الگوی الکترواستاتیک از تصویر شما را روی یک درام فلزی چرخان که بار الکتریکی را حمل میکند ایجاد میکند. یک کارتریج، تونر را روی درام پخش میکند، اما تونر فقط به مناطق خاصی میچسبد که در آن ها لیزر بار الکتریکی ایجاد کرده است.